KOMENTARZ EKSPERCKI dr Izabelli Tymińskiej, eksperta celnego
Nieprawidłowe zastosowanie INCOTERMS niestety nie zwalnia z odpowiedzialności za czyny podmiotu dokonującego czynności nieleżących w jego gestii. Co do zasady, INCOTERMS określają jakie czynności leżą po której stronie umowy. Warto dokładnie znać te zależności z dwóch powodów: odpowiedzialność oraz cena sprzedaży towaru. Warto też wiedzieć, że każdy INCOTERMS może zostać zmieniony pod warunkiem odnotowania w dokumentach takiej zmiany.
Zgłosił się do nas podmiot gospodarczy, firma z Bieszczad, prosząc o pomoc w wyjaśnieniu, dlaczego przewoźnik przenosi na niego koszt mandatu za nieprawidłowy nacisk na osie.
Firma z Bieszczad sprzedała towar do Niemiec na warunkach EXW, co oznacza, że przeniosła prawo własności na towar oddając go do dyspozycji kupującemu na rampie swojego przedsiębiorstwa. Zakontraktowany przez kupującego przewoźnik podjechał i postawił się pod rampę do załadunku.
Załadunek towaru
Magazynierzy bieszczadzkiej firmy załadowali towar na środek transportu. Nikt nie dokonał kontroli rozmieszczenia towaru na osiach i prawidłowego zabezpieczenia towaru na czas transportu. Kontrola organoleptyczna kierowcy, co do zabezpieczenia ładunku w transporcie, przebiegła pomyślnie.
Magazynierzy bieszczadzkiej firmy załadowali towar na środek transportu. Nikt nie dokonał kontroli rozmieszczenia towaru na osiach i prawidłowego zabezpieczenia towaru na czas transportu. Kontrola organoleptyczna kierowcy, co do zabezpieczenia ładunku w transporcie, przebiegła pomyślnie.
Uwaga – co do zasady, kierowca nie ładuje towaru na środek transportu, w jego gestii jest tylko sprawdzenie zabezpieczenia i przewóz towaru z punktu A do punktu B, zgodnie z listem przewozowym drogowym (CMR).
Kontrola ITD i kara
Na autostradzie A4 transport zatrzymała Inspekcja Transportu Drogowego do kontroli. Sprawdzono nacisk na osie i okazało się, że jest niezgodny z przepisami. Powodem tych niezgodności było nieprawidłowe załadowanie towaru na środek transportu. ITD nałożyła na przewoźnika karę.
Na autostradzie A4 transport zatrzymała Inspekcja Transportu Drogowego do kontroli. Sprawdzono nacisk na osie i okazało się, że jest niezgodny z przepisami. Powodem tych niezgodności było nieprawidłowe załadowanie towaru na środek transportu. ITD nałożyła na przewoźnika karę.
W Polsce wysokość kary za nieprawidłowy nacisk na osie jest uzależniona od kategorii drogi oraz rodzaju osi lub typu pojazdu. Za przeładowanie pojazdu grozi od 500 PLN - gdy przekroczenie jest do 10% - do 15 000 PLN, gdy przekroczenie jest o ponad 20%. Za wykonywanie przewozu w ruchu międzynarodowym pojazdem nienormatywnym bez wymaganego zezwolenia grozi kara 8 000 PLN.
Kto ponosi odpowiedzialność?
Warto pamiętać, że to nie przewoźnik jest odpowiedzialny za przeładowanie auta. Z ustawy prawo przewozowe wynika, iż jeżeli umowa lub przepis szczególny nie stanowią inaczej, czynności ładunkowe należą odpowiednio do obowiązków nadawcy lub odbiorcy. Wówczas obowiązkiem nadawcy, odbiorcy lub innego podmiotu wykonującego czynności ładunkowe, jest prawidłowe rozmieszczenie ładunku oraz sprawdzenie, czy pojazd nie jest przeciążony (art. 43 ustawy).
Warto pamiętać, że to nie przewoźnik jest odpowiedzialny za przeładowanie auta. Z ustawy prawo przewozowe wynika, iż jeżeli umowa lub przepis szczególny nie stanowią inaczej, czynności ładunkowe należą odpowiednio do obowiązków nadawcy lub odbiorcy. Wówczas obowiązkiem nadawcy, odbiorcy lub innego podmiotu wykonującego czynności ładunkowe, jest prawidłowe rozmieszczenie ładunku oraz sprawdzenie, czy pojazd nie jest przeciążony (art. 43 ustawy).
Jeżeli w postępowaniu odwoławczym, przewoźnik udowodni, że to inny podmiot - nadawca, załadowca lub spedytor - mieli wpływ na powstanie naruszenia obowiązków albo warunków przewozu lub godzili się na te naruszenia, to może on uwolnić się od odpowiedzialności przenosząc ją na inny podmiot gospodarczy.
Finał sprawy firmy z Bieszczad
Sprzedający zbywając towar na warunkach EXW chciał wyświadczyć przysługę nabywcy ładując towar na środek transportu. Z braku wiedzy nie zdawał sobie sprawy z ryzyka i odpowiedzialności co do załadunku towaru na samochód ciężarowy przewoźnika. Wykonali tę czynność nieprzeszkoleni co do załadunku towaru pracownicy. W toku sprawy przewoźnik przeniósł odpowiedzialność na sprzedającego i ubiegał się o zwrot kosztów mandatu nałożonego przez ITD oraz kosztów przeładunku towaru na środku transportu, którego to przeładunku w trakcie transportu dokonał inny podmiot mający uprawnienia do załadunku towaru.
Sprzedający zbywając towar na warunkach EXW chciał wyświadczyć przysługę nabywcy ładując towar na środek transportu. Z braku wiedzy nie zdawał sobie sprawy z ryzyka i odpowiedzialności co do załadunku towaru na samochód ciężarowy przewoźnika. Wykonali tę czynność nieprzeszkoleni co do załadunku towaru pracownicy. W toku sprawy przewoźnik przeniósł odpowiedzialność na sprzedającego i ubiegał się o zwrot kosztów mandatu nałożonego przez ITD oraz kosztów przeładunku towaru na środku transportu, którego to przeładunku w trakcie transportu dokonał inny podmiot mający uprawnienia do załadunku towaru.
Konkluzja
INCOTERMS to zbiór międzynarodowych reguł określających warunki sprzedaży towaru, które stosuje się na całym świecie. Reguły te dzielą koszty, ryzyko i odpowiedzialność pomiędzy nabywcę i sprzedawcę oraz odzwierciedlają prawa i obowiązki w transporcie. INCOTERMS powiązane są z Konwencją ONZ dotyczącą Kontraktów dla Międzynarodowej Sprzedaży Dóbr. Jeśli nie znamy INCOTERMS, nie wiemy co oznaczają to bezwzględnie powinniśmy konsultować z ekspertem celnym czy z firmą doradztwa celnego wybór prawidłowych INCOTERMS dla danej transakcji sprzedaży i wykonywanych czynności w ramach umowy. Oczywiście takie konsultacje należy przeprowadzać przed zawarciem umowy, a nie po zdarzeniu, bowiem wtedy wszelkie czynności naprawcze są bardzo kosztowne dla przedsiębiorstwa.
INCOTERMS to zbiór międzynarodowych reguł określających warunki sprzedaży towaru, które stosuje się na całym świecie. Reguły te dzielą koszty, ryzyko i odpowiedzialność pomiędzy nabywcę i sprzedawcę oraz odzwierciedlają prawa i obowiązki w transporcie. INCOTERMS powiązane są z Konwencją ONZ dotyczącą Kontraktów dla Międzynarodowej Sprzedaży Dóbr. Jeśli nie znamy INCOTERMS, nie wiemy co oznaczają to bezwzględnie powinniśmy konsultować z ekspertem celnym czy z firmą doradztwa celnego wybór prawidłowych INCOTERMS dla danej transakcji sprzedaży i wykonywanych czynności w ramach umowy. Oczywiście takie konsultacje należy przeprowadzać przed zawarciem umowy, a nie po zdarzeniu, bowiem wtedy wszelkie czynności naprawcze są bardzo kosztowne dla przedsiębiorstwa.
Autor:
dr Izabella Tymińska, ekspert celny. Zajmuje się doradztwem z zakresu przepisów prawa celnego, importu i eksportu towarów i usług, analizą finansowo-ekonomiczną kontraktów międzynarodowych. Specjalizuje się w sprawach z tzw. „górnej półki trudności” - zawiłych i nietypowych. Wieloletni pracownik Urzędu Celnego. Przez wiele lat pracowała dla firm logistycznych i spedycyjnych, gdzie piastowała m.in. funkcję członka zarządu. Jest wykładowcą na Akademii Sztuki Wojennej na Wydziale Zarządzania i Dowodzenia w Instytucie Logistyki w Warszawie. Wykładała w Szkole Wyższej w Warszawie ALMAMER, Wyższej Szkole Cła i Logistyki czy Uczelni Techniczno – Handlowej. Absolwentka Ekonomii, Logistyki, Stosunków Międzynarodowych, Zarządzania oraz Ekonomiki Obronności.
